Γιατί μετάβαση; και γιατί Κρήτη; Η πρώτη ερώτηση είναι μάλλον ρητορική. Πρέπει να απεξαρτηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα το γρηγορότερο δυνατό. Τα προβλήματα που συνδέονται με την κλιματική κρίση είναι καθημερινά και πολλαπλασιάζονται. Εξίσου σημαντικά είναι όμως και τα προβλήματα με τα ορυκτά καύσιμα που συνδέονται με την οικονομία: τα αστάθμητα κόστη αγοράς και μεταφοράς τους μας κρατούν οικονομικά και πολιτικά εξαρτημένους. Περιττεύει, αλλά θα το πω και ρητά: χρειάζεται αγώνας για να μην δοθούν νέες άδειες για εξορύξεις και να περιοριστούν, ωσότου καταργηθούν οι παλιές.
Η Κρήτη έχει ενδιαφέρον ως «μοντέλο», καθώς είναι νησί, άρα μπορούμε να προσδιορίσουμε σαφέστερα μεγέθη και όρια. Είναι, επιπλέον, αρκετά μεγάλο νησί ώστε να μπορούμε ευκολότερα να φανταστούμε την κλιμάκωση των προτάσεων που ακολουθούν, σε ηπειρωτικές περιοχές.
Σήμερα, όλες οι εγκατεστημένες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στην Κρήτη (θερμικές + ΑΠΕ σε αναλογία περίπου 70/30) συμποσούνται σε δυναμικό λιγότερο από 900 MW. Ήδη, λειτουργεί η «μικρή διασύνδεση» (δυναμικότητας 150+150 MW), έργο της υπουργίας Σταθάκη, που έβαλε τις βάσεις και για τη «μεγάλη διασύνδεση» (500+500 MW) που υλοποιείται.
Θα πει κάποιος, γιατί να ασχοληθούμε περαιτέρω; έχουμε τις αναγκαίες μονάδες και αν υπάρξει πρόβλημα, θα καλυπτόμαστε από τις διασυνδέσεις. Πέρα από το άδικο αυτής της θέσης, (να πληρώνουν μόνο «άλλοι» περιβαλλοντικό κόστος και εμείς να απολαμβάνουμε) υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις.
Αντιδρούν οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας που εκτιμούν ότι η Κρήτη έχει μεγάλο δυναμικό σε ΑΠΕ. Αυτές στοχεύουν στην εγκατάσταση φαραωνικών αιολικών και στη μεταφορά ενέργειας στην ηπειρωτική Ελλάδα, αποκομίζοντας μεγάλα κέρδη. Τα κέρδη είναι και η λέξη-κλειδί στην αντίδρασή τους.
Υπάρχει, εντούτοις και άλλη, διαφορετική προσέγγιση: Να στοχεύσουμε στην ενεργειακή αυτάρκεια της Κρήτης, αποκλειστικά από ΑΠΕ, καταργώντας τα ορυκτά καύσιμα. Αυτάρκεια δυναμική: να παίρνει σε περιόδους χαμηλότερης παραγωγής και να δίνει σε περιόδους υψηλής. Να φτάσει, στον στόχο της δυναμικής αυτάρκειας χωρίς τερατώδη αιολικά στα βουνά και περιοχές Natura, χωρίς θυσία πολύτιμης γεωργικής γης για φωτοβολταϊκά (Φ/Β).
Λίγα στοιχεία υπέρ της τελευταίας προσέγγισης: Μελέτη του Πολυτεχνείου Κρήτης τεκμηριώνει ότι στον οικιστικό ιστό των 10 μεγαλύτερων πόλεων της Κρήτης χωράνε (με όρους) φωτοβολταϊκά δυναμικού 8GW ή αλλιώς δέκα φορές τη σημερινή εγκατεστημένη ισχύ στο νησί. Σε αντίστοιχες προσεγγίσεις καταλήγουν και άλλες διεθνείς μελέτες. Σήμερα, κανένα δημόσιο κτίριο (εκτός μικρών μονάδων στα ΑΕΙ του νησιού) δεν έχει Φ/Β. Στέγες σε σχολεία, στρατόπεδα, νοσοκομεία, άλλα δημόσια κτίρια, δημόσιες εκτάσεις εκατέρωθεν του ΒΟΑΚ, είναι προνομιακοί αποδέκτες σε αναμονή, τόσο για την κάλυψη αναγκών του δημοσίου όσο και για τη μερική αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Μεγάλα κτίρια γεωργικών συνεταιρισμών ή κτίρια σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές ζώνες, σε λιμάνια ή ακόμη και εκτάσεις με μεγάλες συγκεντρώσεις θερμοκηπίων, όλοι μεγάλοι καταναλωτές ενέργειας, είναι δυνητικοί αποδέκτες τόσο Φ/Β όσο και ανεμογεννητριών. Υπάρχουν ήδη δραστήριες ενεργειακές κοινότητες (που αξιοποίησαν τον αντίστοιχο ρηξικέλευθο νόμο) με εκπεφρασμένη διάθεση από πολλούς να τους μιμηθούν.
Γιατί δεν ξεκινάμε από αυτά τα προφανή, χρήσιμα και χωρίς κοινωνικές αντιδράσεις; Γιατί δεν προωθούμε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσιες εγκαταστάσεις, διαχείρισης νερού και απορριμμάτων, πρωτογενή παραγωγή; Γιατί δεν προωθούμε, εμφατικά, σχετικές έρευνες στο πλούσιο ερευνητικό οικοσύστημα του νησιού;
Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση για μεροληψία υπέρ του δημοσίου και των πολλών, έναντι των λίγων μεγάλων που η σημερινή κυβέρνηση ευνοεί.
Ο Πέτρος Λυμπεράκης είναι βιολόγος, ερευνητής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και υποψήφιος ευρωβουλευτής με την Νέα Αριστερά.
Apsny News
