MESUDE ERŞAN
@mesudersan
[email protected]
Türk Nöroloji Derneği Yönetim Kurulu üyesi Prof. Dr. Kayıhan Uluç, son üç ayda botulinum toksini (botoks) uygulamasına bağlı gelişen dört botulizm (zehirlenme) vakası gördüğünü, ikisinin mide botoksu, diğer ikisininse kozmetik amaçlı yaptırdığını söyledi. Uluç, “Vakalar böyle peşi sıra bildiriyorsa, nörologlar bunları görmeye başladıysa bir yerde sorun var” dedi.
Mide botoksuna bağlı çok sayıda zehirlenme görülmesi üzerine Sağlık Bakanlığı harekete geçmişti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, obezite tedavisi için mide botoksu yaptırdıktan sonra ‘yan etki’ nedeniyle farklı hastanelere başvuran hastaların bildirildiğini, denetimlerde İstanbul (Özel GSM Gisbir Sağlık Merkezi Hastanesi) ile İzmir’de (Özel Batı Anadolu Tıp Merkezi) iki sağlık kurumunun ilgili birimlerinin faaliyetinin askıya alındığı ve soruşturma açıldığı açıklamıştı.
Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından yapılan değerlendirmede ilgili ürüne ait serinin ithalat onaylı olduğunu belirten Koca, “Ancak mide botoksu işleminde kullanılmasının endikasyon dışı olarak değerlendirildiği bildirildi” dedi. Yani ilaca (botoks) verilen ruhsatta, etkisi zaten tartışmalı olan midede uygulanması izni bulunmuyor. Ancak bu endikasyon dışı kullanım, bakanlığın kendi hastaneleri dahil, vakıf ve özel hastanelerle, kliniklerde, merkezlerde, muayenehanelerde yapılıyor.
Botulinum, clostridium botulinum bakterisinden üretilen bir nörotoksin. Sekiz ayrı tipi var. İnsanlarda tedavi amaçlı A, B, C tipleri kullanılıyor. En yaygın kullanılanı ise tip A. Mide botoksu da A tipiyle yapılıyor. Estetik, kas spazmları, serebral palsi, şaşılık, aşırı aktif mesane, aşırı terleme, migren gibi tanımlanmış endikasyonu (kullanım alanı) var.
‘Ne olduğunu anlamaya çalışıyoruz’
Bir nörotoksin olan botulinuma bağlı botulizm vakalarını Prof. Dr. Uluç’a sorduk. Uluç, asistanlığı boyunca hiç botulinum bağlı botulizm vakası görmediğini söyledi ve şöyle devam etti: “25 yıldır hekimlik yapıyorum. Nörolojik kaslarla uğraşan bir hekimim. Bu kadar vaka görmüyordum. Mideye yapılan botulinum toksini zehirlenmesini son bir ayda, diğer ikisini son üç ayda gördüm. Kozmetik amaçlı yaptıranlardan biri hekim. Yüzüne ve koltuk altına (terlemeyi engellemek için) yaptırmıştı. Arkasından konuşma güçlüğü, kollarda, bacaklarda kuvvetsizlik gibi ürkütücü bir tablo olmuştu. Diğer hastanın boyun bölgesine uygulanmıştı. Onda da ciddi yutma güçlüğü gelişmişti. Zaman içinde toparlandılar. Ne olduğunu anlamaya çalışıyoruz. Bu meseleyi kongrelerde bildiri olarak sunmaya başlamıştık ama son dönemde ivmelendi gibi görünüyor. Ya çok yüksek doz yapıyorlar ve/veya sistemik dolaşıma daha fazla geçmesine bağlı yan etkileri oldu. İran’dan gelen bir botulinumun yaptığından söz ediliyor. Ama bu konuda net bilgim yok.”
Botoksun en yaygın kullanım alanlarından biri nöroloji. Hareket bozuklukları, migren, nöropatik ağrı tedavisinde yeri var. Botulinum bir nörotoksin ve sinir-kas kavşağını belirgin olarak bozuyor. Uluç, “Sinir kas kavşağı bize çok lazım. Gerekmedikçe bozulmamalı. Fazla dozda ve yanlış yere yapılır, sisteme dağılırsa, yoğun bakım hatta ölüme kadar götürebilecek ciddi sorunlarla karşı karşıya kalınabilir. Çok dikkatli olmak zorundayız” dedi.
‘Kozmetik işlem sonrası zehirlenmeleri komplikasyon olarak değerlendirdik’
Erken evrede antitoksin verilmesi işe yarıyor. Belirtilere yönelik tedaviler de uygulanıyor. Bazen hastaların yatırılarak izlenmesi gerekebiliyor. Uluç, duruma dair şunları kaydetti: “Anti toksinin teminiyle ilgili de son dönemde sorunlar vardı. Biz daha çok belirtilere yönelik tedavi yapıyoruz. Gördüğüm hastaların biraz sıkıntıları vardı ama hiçbirinde yaşamı tehdit edecek boyutlarda değildi. Sadece birini hastaneye yatırma ihtiyacı hissettim. Diğerlerini ayaktan ama hepsinin solunumu yakından takip etmeye devam ettim. Yutma fonksiyonlarında bozukluk olanlara erken evrede konuşma, yutma terapisi başlattık. Kozmetik işlem sonrası botulizm gelişenleri komplikasyon olarak değerlendirdik. Ama diğerlerinde (mide botoksu yaptıranlar) neye bağlı olduğunu bilmediğimiz, ciddi bir problemle karşı karşıyayız.”
‘Hangi firmanın, kaç dozu uygulandı bilin’
Bazı ağır vakalarda, solunum yetmezliği, üst hava yollarının zayıflamış kaslar nedeniyle tıkanmasından veya diyafram gibi solunum kaslarının zayıflamasından kaynaklanıyor. Bu hastaların solunum cihazı ve yoğun bakım desteğine ihtiyaç duymasına yol açabiliyor. Botulizm ölümle sonuçlanabilir.
Uluç botoks yaptıranlara mutlaka hangi firmanın, kaç ünitesinin (doz) uygulandığını sormasını hatırlattı: “Yüz kasları genellikle masumdur. Ruhsatlı ürünlerle, endikasyon dahilinde, ehil ellerde, uygun dozlarda yaptırılmalı. Sonuçta vücuda dışarıdan zerk ediliyor. Hiçbir ilaç zaten masum değil. Kozmetik amaçlı yaptırsalar bile çok dikkatli olmalarını şiddetle tavsiye ediyorum. Ona bağlı da komplikasyonlar gelişiyor.”
Apsny News
