MESUDE ERŞAN
@mesudersan
[email protected]
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Sağlık Bakanlığını, kadın sağlığını önceleyen bir planlama yaparak, deprem bölgesindeki doğum kontrol hapı, gebelik testi, ped gibi ihtiyaçları hızla karşılamaya çağırdı. TTB Merkez Konseyi Üyesi Dr. Adalet Çıbık, bakanlığın depremzede kadınların doğum kontrol haplarına duyduğu ihtiyaca kulaklarını tıkadığını söyledi.
Deprem kadınların yükünü ağırlaştırdı. Barınma, gıda, su ve temizlik ihtiyaçların karşılanmaması kadın hastalıklarının ortaya çıkmasına zemin hazırlıyor. Geçici yerleşim alanlarının kurallarına göre düzenlenmemesi, kadınları şiddet ve istismara karşı savunmasız bırakıyor. Gebelik, lohusalık, aşılama ve diğer koruyucu sağlık hizmetlerine erişiminde sorunlar var. Aileler bu koşullarda çocuk sahibi olmayı ötelemek isteyebilir. Ancak bölgede etkili doğum kontrol yöntemi bulmak neredeyse olanaksız. Geleneksel yöntemlerinse koruyucu etkisi çok düşük.
Aile planlaması-üreme sağlığı hizmetleri halk sağlığının bir parçası ve 1965’den beri kamu eliyle sunuluyor. Yasa bu hizmetlerin yaygın sunulması ve doğum kontrol yöntemlerinin kamu sağlık kurumlarında sürekli bulundurulması sorumluluğunu Sağlık Bakanlığına veriyor.
‘Kadınların doğum kontrol yöntemi talebi var’
Çıbık, bakanlık bütçesinin yaklaşık yüzde 30’unun koruyucu sağlık hizmetlerine (birinci basamak sağlık hizmetleri), yüzde 70’ininse tedavi edici sağlık hizmetlerine ayrılmasının kamu otoritesinin sağlığa bakışını ortaya koyduğunu söyledi. Aile planlaması hizmetleri, ağırlıklı aile sağlığı merkezlerinde (ASM) veriliyor. Doğum kontrol yöntemleri (kondom, doğum kontrol hapı, rahim içi araç, hormon vs. ) bakanlık tarafından tedarik edilerek, ASM’lere dağıtılıyor. İhtiyaç duyanları ASM’lerden ücretsiz temin edebilmesi gerekiyor.
Ağır aksak yürüyen bu hizmetin durma noktasına geldiğini belirten Çıbık, şunları dedi: “Üreme sağlığı hizmetleri, koruyucu sağlık hizmetlerinin bir parçası ve anayasal bir hak. Depremden önce de sorun vardı. Özellikle 5-6 yıldır bazı bölgelere (Doğu ve Güneydoğu Anadolu gibi) hiç gelmez oldu. Bazı yerlere kimi yöntemler veriliyor, öbürleri verilmiyordu. Beslenme, barınma, ısınma dahil hiçbir ihtiyacın tam karşılanamadığı bu ortamlarda, zaten hiç olmayan üreme sağlığı hizmetlerinde de aynı şekilde kesinti, aksaklık var.”
Çıbık üreme sağlık hizmetlerine ulaşamamanın istenmeyen gebeliklere yol açacağını söyledi: “Kadınlardan doğum kontrol yöntemi talebi var. İstenmeyen gebelik, sıkıntı yaratan bir süreç. Sonuçta istenmeyen gebelikler kadın ve çocuk sağlığını tehdit ediyor.”
Aile sağlığı merkezleri büyük oranda ya yakıldı ya da kullanılamayacak kadar hasarlı. Birinci basamak sağlık hizmetleri yeni yeni toparlanmaya çalışıyor.
‘Doğum kontrol hapı veremiyoruz’
TTB ve Sağlık ve Sosyal Emekçiler Sendikası (SES) birlikte deprem bölgesinde kadın sağlığı birimleri kurdu. Depremzede kadınların ihtiyaçları ve sorunlarını daha rahat anlatabilmesi için birimlerde kadın hekim, hemşire, ebeler çalışıyor.
Düne kadar Hatay Defne’de olan Dr. Lale Tırtıl, oradaki kadın sağlığı biriminde, gönüllülerin de desteğiyle ihtiyaçları temin etmeye çalıştıklarını kaydetti: “Fakat istedikleri doğum kontrol yöntemlerine ulaşmalarını sağlayamıyoruz. İlacımız yok. Bölgeyi köy köy dolaşıyoruz. Kadınlar doğum kontrol hapı istiyor. Bu giderek artan bir talep. Bazıları, adet döngüsünü düzenlemek için kullanılıyor. Hiçbir yerde, hiçbir depomuzda yok. Veremiyoruz. Türk Eczacılar Birliği hizmetleriyle muazzam katkı sağlıyor. Fakat onların da ellerinde doğum kontrol hapları yok.”
‘İhtiyacın var mı diye sorunca istiyorlar’
Dr. Feray Kaya ise dün Samandağ’dan döndü. Samandağ’da da bir kadın sağlığı birimi bulunuyor. Kaya kadınların doğum kontrol yöntemi talep etmekten utandıkları ve çekindiklerini anlattı: “İletişime geçtiğimiz firmalardan, gönüllülerden kondom temin ettik. Rahat alınabilmesi için görünür yere koyduk. Gönüllülerden, dayanışanlardan doğum kontrol hapı istiyoruz. Kadın sağlık birimi çadırına gelen her kadına ihtiyacın var mı diye soruyoruz. O zaman bizden talep ediyorlar. Bakanlık daha kendi aile sağlığı birimlerini (ASM) bile açamadığı (sadece dört ASM hizmet veriyor), kadın üreme sağlığını da çoktan gündeminden çıkardığı için ne doğum kontrol hapı ne de kondom var. Açık olan ASM’lerde de bulunmuyor.”
Apsny News
